Merhaba Sevgili Tarih sever okurlarım. Bildiğiniz gibi önceki yazılarımda milad öncesi ve sonrası bu günkü Kürt ataları olan şahsiyetler ve kavimleri Dil, Edebiyat, Tarih ve kültürlerine özet olarak değindik.

Bilindiği gibi hiçbir tarihçi bu denli antik tarihi 12’den vuramaz ancak bu denli tarihler araştırıldığında en bilimsel ve isabetli tarih olgusunun coğrafik, sosyu kültürel, dilsel, fiziksel, gensel ve tabi ki evrimi de katarak yönünü sözü edilen bu günkü halkın yani Kürtlerle ne kadar uyum sağlanıldığı, benzeştiği ile doğru olarak kabul edilebilir.

Sözünü ettiğimiz olguların bu coğrafya üzerinde Kürtler dışında bu denli uyum ve benzerliklerin başka hangi halk ve kavimlerde var olduğunu kim belirte bilir.

Hani derler ya merkez noktasına en yakın olan doğru olarak kabul edilir, yani yukarıda söylediğimiz faktörler itibari ile daha somut ve bilimseli ispat edilene kadar aşağıda sıralayacağım kavim, şahsiyet yönetim ve egemenliklerin bu günkü Kürtlerin ataları olduklarını söylemek, yazmak ve kabullenmek zorundayız. Bunu da niye söylüyorum çünkü bazı tarihle alakası olmayan sadece kitap okumasını ki ne okuduğunu da anlamayan ırkçı, şoven ve milliyetçi acizler burada yazmayacağım ama çok daha farklı şeyler söylüyorlar. Ancak onlara hiçbir halk soysuz asaletsiz ve atasız değildir dedikten sonra ve bizler bütün insanlık soyuna saygı duyduğumuz gibi asil,soylu, kadim ve tutarlı kaynak olarak günümüze, insanlık alemine miras kalan tarih ve tarihçilerin de şükranla andıkları atalarımızdan da onur ve gurur duymaktayız.

Evet yukarıda sözünü ettiğimiz gibi bu uygarlıklara gensel, fiziksel, sosyu, kültürel, coğrafik ve dilsel bazda Kürtlerden daha fazla uyum ve benzerlik taşıyan başka bir halk göstere bilirler mi? Evet aziz atalarımız o şan, şöhret, medeniyet, uygarlık ve heybet salmış ruhlarını binlerce kere yad eğleyip saygıyla anıyor ve anacağımızı da bir kez daha belirtiyorum.

Evet sevgili tarih sever okurlarım sizleri atalarınızla baş başa bırakayım.

Atalarınız Gutiler M.Ö 2700 yıllarında Mezopotamya’nın  bereketli ve verimli topraklarında müstakil bir Devlet kurarlar. Sümer ve Akadlar’ı da egemenliklerine alarak 200 yıl hüküm sürerler. Oldukça gelişen Gutiler Devleti akrabaları olan Lolobi’lerle de birleşerek M.Ö 2649 yılında Devletlerinin sınırlarını daha da genişletirler ve büyük bir medeniyet kurarlar. Bu Devlet, Med (Kürt) devleti kurulana dek devam eder.  

LOLOBİ KÜRT DEVLETİ: Lolobi Kürt Devleti Mezopotamya da yaklaşık 1000 yıl hüküm sürer ve M.Ö 18 y.y da Lolobi kralı Amixa Süleymaniye yakınında bulunan Pirmigro kalesine gider ve orada vefat eder.  

SEDDADİ KÜRT DEVLETİ: Miladi 951. Hicri 340. yılında eran bölgesinde Kürt Seddadi oğulları tarafından kurulur. Bu Devlet Kürt Devletlerinin en uzun ömürlü ve küvetli devletlerinden biridir. Nahçivan, Gence, Tiflis, Demirkapı, Karabağ, Ani ve Divin’ni de sınırlarının içine alan bu devletin sınırları Malatya’ya kadar uzarın. Ve o tarihlerde bu devletin Güney sınırlarında da Mervani Kürt Devletide hüküm sürmekteydi.

Azerbaycan hükümdarı Salarmerzubanı da esir alarak tam bağımsızlık ilan eden Seddadi oğlu Muhammedin gence kentinde tahta oturmasıyla kurulan ve 14. Kürt hükümdarı tarafından yönetilen bu Devlet Selçuklu Sultanı Melik Şah’ın 1075 tarihinde bölgeye girmesi ile sora ermiş olsa da bölgenin birçok kenti gence gibi miladi 1091 tarihine kadar bu sülalenin elinde kalmıştır.

HASNEVİ KÜRT DEVLETİ: İslamiyet’ten sonra kurulan bu devlet, (hicri 330) Berzeganbeyliği reisi Hüseyin Ağanın çabası ile kurulur. Bütün hemedan bölgesini içine alan bu devlet’e Hüseyin Ağanın vefatından sonra oğlu Hasan Vey’nin Hükümdar olur. Hükümdarlığa geçen oğul adil bir hüküm sürer. Ülke halkı tarafından çok sevilen Hasan Vey ülkesini genişleterek Nehavent, Semgan, Dinur ve bazı Azerbaycan şehirlerini de içine alan güçlü ve büyük bir Devlet kurar. Başkent’ini de Sermaç şehri yapar. Bu adil ve dirayetli hükümdar hicri 369 yılında Sermaç şehrinde vefat eder.

MİTANİ KÜRT DEVLETİ: Tarihçi Sipayırzere’nin de belirttiğine göre Mitaniler Ari ırkından olup bu günkü Kürtlerin ecdatları olup Subarilerin akrabasıdır. M.Ö. 16. y.y’da çok güçlü ve otoriter bir Devlet kurarlar. Suriye,Amoriye, Asur Diyarı ve Kerkükü de içine alan bu devlet dönemin 4 büyük (Mısır, Hayis,Kasi,Mitani) devletlerinden biridir. Bu devletin Başkenti Vassogani kentiydi. Mitanilerden xanilalbat beyliği Nusaybin ve çevresinde bir müstakil devlet kurar. Asur kralı Nasirpal tarafından işgal edilir ve son bulur.

MERVANİ KÜRT DEVLETİ: Bu devlet Hamidiyan Kürt Aşiretinin Reisi Dostık Ağanın oğlu Bazdır Baz tarafından Erçiş, Çaldıran, Malazgirt, Farkin ve Diyarbakır’da içine alarak hicri 350 yılında Mervani Devletini kurar. Vefatından sonra hicri 380. yılında son bulur.

GOR KÜRT DEVLETİ: Seyfıddin suri 1148. yılında Kuzeydoğu İran’da kurulur. Sur devleti hükümdarı Selçuklu ve Oğuzlarla sürekli çatışır haldeyken bu sırada devletinin sınırlarını da genişleterek 1173’te büyük bir saldırı yaparak Gazne, Herat, Mutlan, Uccah, Siudi, Esaver, Debut ve Lahur şehirlerini de alarak Gazneli Sultan Mahmud hanedanlığını ortadan kaldırarak kardeşi Muiziddini onun varisi olarak ilan eder. Kudbeddin Aybek adlı komutanını Delhiye genel vali olarak tayin eder. Muziddin 1192’de Kuzey Hindistan ve Bengali’yi de feth eder. 1202’de bir suikast sonucu öldürülünce devlet yönetimi zayıflar. Hükümdar Gıyaseddin Mahmudun’da  1212 de öldürülmesiyle yerine geçen oğlu Bahuddin yoğun saldırılara dayanamayarak yenilgiye uğratılır. Gor Devleti yönetiminde bulunan bir çok şehir bölgenin ticaret merkezi haline gelmiştir. Gıyaseddin’in Hereratta yaptırdığı Esler Camii İslam aleminde yeniliği temsil etti. Kutbeddin’in Dehlide yaptırdığı Cuma Camii ilk İslami eser özelliğini taşır.

ALAMUT ZİYARİ KÜRT DEVLETİ: Kürt Dielam aşiretine mensup Ziyari oğlu Mardaviç tarafından 930’da Kürt yurdunun kuzeyinde kurulur. Bu Devletin egemenlik alanı Tataristan ve Gurca’iyide içine alarak, Güneyde İsfahan’a, Batıda El Cezire ve Irak’a, Kuzeyde Kafkaslara kadar uzanır. Dielam hanedanlığı 9.y.y sonlarına doğru Abbasi Halifeliği döneminde Müslüman oldu. Hazar gölünün güney batı kesiminde yaşıyan bu Hanedanlık büyük bir askeri güce sahipti. Varlığını 140 yıl sürdüren bu devlet 8 hükümdar tarafından yönetildi. Eski edebi eserler arasında yer alan Kabusname ziyarların son Emiri keykuvesin amcası tarafından yazıldı.

HAMEDAN KÜRT DEVLETİ: Hamedan devleti şeyh el devle tarafından 944 yılında Halep bölgesinde kuruldu. Bu tarihe kadar Musul şehri büyük Hamedan devletinin bir parçasıydı. Bağımsızlığını ilan eden Şeyh El Devle Halep şehrini merkez olarak seçti. Yukarı Mezopotamya’yı hakimiyeti altına almaya çalışan Bizans Kralı Romansla Urfa’da yapılan savaşta zafer kazanan Şeyh El Devle Suriye ve Yukarı Mezopotamya’yı egemenliği altına aldı. Bağımsızlığını 95 yıl kurudu. Bu devlet içinde Elmutanabbi, Ebu Firaz ve El Farabi gibi önemli şair ve bilim adamları yetişti.

KÜRT BUVEYHUGU DEVLETİ: 933 Yılında Ali Hasan ve Hüseyin Ahmet kardeşler tarafından Güneybatı İran’da kuruldu. Berçengi Aver Kürt Aşiretine mensup bu kardeşler kısa sürede bu devletin sınırlarını genişletti. Güneyde İsfahan ve Şiraz Kuzeyde ise Hamedana kadar genişledi. Abbasi halifesi Halife Kahir Billah bu devletin egemenliğini tanımak zorunda kaldı.

HASAN VEYH KÜRT DEVLETİ: Bu devlet Berzıgan Barani Hanedanlığı lideri Hasan Veyhbin Hüseyin tarafından 959 yılında kuruldu. Egemenlik alanı Şehrezor, Dinaver, Hamedan ve Nihavend bölgeleriydi. Başkent’i Bisulu dağının güneyine düşen Sermeç Şehridir. Hasan veyh’in 979 yılında ölmesiyle yerine oğlu Bedir geçer Bedir döneminde Devlet daha da genişler ve Ahvaz, Huristan, Berucerd ve Esadabad şerhlerini de ele geçirir. Bedir 1015 yılında öldürülür ve yerine oğlu Heran geçer oda ölünce oğlu Tahar hükümdarlığı devam ettirir. Ancak Tahar’ın da ölmesiyle hükümdarlık başka sülaleye geçer ve 130 yıl hüküm sürdürdükten sonra devlet sona erer.

Evet sevgili okurlarım gelecek yazımıza kadar bol tarihli günler.